تحلیل نقش سرمایه انسانی و تحقیق و توسعه در ارتقای بهره وری کل عوامل تولید در بخش‌های خدماتی منتخب

 براساس نظریات رشد درون‌زا، انتظار می‌رود ارتقاء سرمایه ‌انسانی و سرمایه تحقیق و توسعه و افزایش کارآیی به افزایش بهره‌وری کل عوامل تولید منجر شود. در این مطالعه، تاثیر سرمایه ‌انسانی و سرمایه تحقیق و توسعه بر بهره‌وری کل عوامل تولید (TFP ) با استفاده از داده‌های تابلویی 9 زیر‌بخش خدماتی غیردولتی طی دوره 1386-1375 مورد مطالعه قرار گرفت. بدین منظور، الگوی اقتصادسنجی مبتنی بر الگوی تعدیل جزئی (با وقفه) تصریح گردیده که در آن بهره‌وری کل عوامل تابعی از مقدار با وقفه آن، سرمایه انسانی، سرمایه تحقیق و توسعه با یک وقفه زمانی، متغیر نرخ بهره‌برداری از ظرفیت به‌عنوان جایگزین کارآیی و متغیر روند زمانی در نظر گرفته شده است. نتایج حاصل از برآورد مدل به روش داده‌های تابلویی نشانگر آن است که بین بهره‌وری کل عوامل تولید و متغیر سرمایه انسانی رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد. در مدل برآوردی سرمایه تحقیق و توسعه با دو وقفه زمانی اثر معنی‌داری بر بهره‌وری کل عوامل تولید دارد ولی این اثر ضعیف است. نسبت تولید‌بالفعل به تولید‌بالقوه به‌عنوان شاخص کارآیی بیشترین تاثیر را بر بهره‌وری کل عوامل تولید دارد و نشان می‌دهد رفع موانع تولید از اهمیت زیادی برخوردار است Abstract Based on the endogeneous growth theories, it is expected that the improvement of human capital, research and development and the efficiency enhancement lead to increase in total factor productivity. In this paper the impact of human capital and R&D on total factor productivity is investigated using the panel data of 9 non- governmental service sectors in 1375-1386. The econometric model is a partial adjustment model (lagged) in which the TFP is a function of human capital, R&D capital with two time lag, capacity utilization rate as a proxy of efficiency and the time trend. The results of the panel data model show that there is a positive and significant relationship between total factor productivity and human capital. The R&D capital (with two time lag) has a significant effect on TFP although it is very small. The ratio of actual output to theoretical output as an index of efficiency is the most effective factor of the regression and shows that the elimination of production obstacles is an important issue.